چرا دراسلام گوشت خوک حرام است ؟

استفاده از خوک به عنوان غذا تاریخچه ای چندین هزار ساله دارد به طوری که مصرف گوشت خوک در بین یهودیان نیز ممنوع بوده است . و یکی از غذاهای حرام در شریعت موسی (ع) است. [1]

در انجیل حضرت عیسی (ع) نیز گناهکاران به خوک تشبیه شده اند. [2] و در ضمنِ داستانها، خوک به عنوان مظهر شیطان معرفی شده است. [3]

با این همه تاکید از طرف ادیان الهی، هنوز مصرف این ماده غذائی در برخی از نقاط دنیا (با وجود اثبات ضررهای جسمی و روحی آن) رواج دارد.

در کشورهای اسلامی در اثر مبارزه جدی اسلام گوشت این حیوان مصرف نمی شود و لذا پیامدهای بهداشتی آن نیز مشاهده نمی شود. اما در کشورهای غربی (اروپا و آمریکا) این ممنوعیت اعمال نمی شود. ولی با این حال بسیاری از مردم از مصرف آن دوری می گزینند. در برخی کشورها مثل برخی قسمتهای روسیه در اثر شیوع بیماری های وابسته به خوک (کرم ترکین- ترشین) مصرف گوشت آن را ممنوع اعلام کرده اند. [4]

احکام:

در شریعت اسلام در مورد خوک چند حکم صادر شده است:

اول: خوردن گوشت آن حرام و ممنوع و گناه است. [5]

دوم: خوردن شیر خوک حرام است. [6]

سوم: خوکی که در خشکی زندگی می کند حیوان نجسی است که پاک نمی شود. [7]

چهارم: اگر خوک از ظرف، چیز روانی بخورد یا آن را بلیسد ظرف را با آب هفت بار بشویند. [8]

پنجم: خرید و فروش خوک جایز نیست. [9] (چون عین نجس است).

حکمت ها و اسرار علمی:

در مورد فلسفه حرمت گوشت و نجاست خوک از دو جهت می توان سخن راند:

اول: تاثیرات سوء روانی، معنوی و اخلاقی. برخی از مفسران می نویسند:

"خوک حتی نزد اروپائیان که بیشتر گوشت آن را می خورند سمبل بی غیرتی است. و حیوانی کثیف است خوک در امور جنسی فوق العاده بی تفاوت و لا ابالی است و علاوه بر تاثیر غذا در روحیات که از نظر علم ثابت است، تاثیر این غذا در خصوص لا ابالی گری در مسائل جنسی مشهود است." [10]

یکی از نویسندگان می نویسد:

"خوک غیرت ناموسی ندارد (نقطه مقابل خروس است) و دیوثی می کند و جفت خود را در معرض استفاده خوک های نر دیگر قرار داده، از این عمل علاوه بر آنکه باک ندارد لذت هم می برد و این صفات و اخلاق او در گوشتش تاثیراتی دارد.از این جهت اشخاصی که تغذی به آن می کنند همان صفات و اخلاق رذیله را پیدا می کنند. و این در حالی است که غیرت از صفات کمال الهی است و در اسلام بر صفت غیرت تأکید شده است و غیرت نسبت به دین و ناموس از صفات انبیاء و ائمه طاهرین و مؤمنین است." [11]

دوم: ضررهای بهداشتی: بیماریهایی که توسط خوک به انسان منتقل می شود به دو دسته تقسیم می شود:

الف- بیماریهایی که از جمله عوامل ابتلای به آنها گوشت خوک است:

اسهال خونی: در امعای خوک انگلهایی به نام بالانتی دیوم Coli Balantidum زندگی می کنند که از أهم منابع انتشار این بیماری در سرتاسر جهان است.

یرقان عفونی (بیماری وا یل): این بیماری از طریق آب های آلوده به ادرار خوک، سگ یا موش به انسان منتقل می شود. منبع ابتلاء به یرقان عفونی ازنوع Romana فقط خوک است.

انتامیب هیستولتیک Entameba Hiszdgtica : که انسان را به اسهال آمیبی مبتلا می نماید و خوک نقش ناقل این میکروب را به انسان ایفا می کند.

بیماری شبه باد سرخ Ergpeloid : حیوانات زیادی و از جمله خوک به آن مبتلاء می گردند و از طریق این حیوانات به گروه خاصی از انسانها از قبیل قصاب ها، دبا غ ها و ماهی فروشان منتقل می گردد. که در انسان به صورت لکه های سرخ و دردناک توأم با سوزش شدید روی دست ها ظاهر می شود.

میزان چربی و اسید اوریک موجود در گوشت خوک خیلی زیاد است و به همین دلیل در ابتلاء به بیماریهای بسیاری نقش دارد که از جمله آنها می توان از بیماری تصلب شرایین- دردهای مفصلی و مسمویتها، نام برد. [12]

خوک از خوردن چیزهای پلید و کثافات حتی مدفوع خود، باک ندارد. و لذا معده خود را لانه انواع و اقسام میکروب های امراض قرار داده و از آنجا به گوشت و خون و شیر آن سرایت می کند. [13]

و شاید حکمت اینکه در شریعت اسلام دستور داده شده است که ظرف آبی را که خوک از آن چیز روانی خورده یا لیسیده است هفت بار بشوئیم همین مطلب است. یعنی تماس مداوم و بی پروای خوک از طریق دهان یا کثافات موجب آلودگی زیاد آن است. و لذا دو مرتبه آب ریختن در رفع آن کفایت نمی کند.

ب: بیماریهایی که تنها علت آنها خوردن گوشت خوک است:

1ـ کرم کدوی خوک Taena Solium

2- تری شینوز Trichinella Spiralis

برخی نویسندگان از این کرم در فارسی با نام "ترکین" و "ترشین" یاد کرده و می نویسند:

"کرم ترشین تنها به وسیله گوشت خوک به انسان منتقل می شود و به ماهیچه های بدن نفوذ کرده و به آسانی از بین نمی رود. و یک گرم گوشت خوک ممکن است هزارها عدد از این کرم همراه داشته باشد. و یک ترشین ماده تقریبا 1500 کرم جوان می زاید. این کرم می تواند به قلب نیز نفوذ کرده، تولید سکته های قلبی نماید. پختن گوشت، این کرم ها را نابود نمی سازد زیرا وقتی گوشت را حرارت می دهند، مواد سفیده ای گوشت، منقعد می شود و کرم در وسط این اجرام منعقده از آسیب حرارت مصون می ماند. این قسمت های منعقده که کرم ها را در وسط خود محفوظ کرده اند، در معده حل نمی شوند و به روده ها می روند." [17]

ترکین که داخل معده می شود هیچ دوای کرم کش یا "ورمیفوژی" قادر به دفع آن نیست. کرم ترشین در یک ماه پانزده هزار تخم ریزی می کند و در یک کیلو گوشت خوک ممکن است 400 میلیون نوزاد این کرم باشد. [18] این کرم اولین بار توسط یک نفر انگلیسی به نام « سرجیمز پاژت » در سال 1835 میلادی کشف شد. [19] این بیماری در تمام دنیا به ویژه آمریکا و کانادا و اروپا شیوع دارد ولی در کشورهای اسلامی به دلیل حرام بودن مصرف گوشت خوک بسیار نادر است. [20]

3ـ گوشت خوک ثقیل الهضم است و معده را سخت در زحمت می اندازد. در اثر خوردن گوشت خوک اغلب سمّیّتی به وجود می آید که در اصطلاح علمی آن را « بوتولیسم » می گویند. [21]

دکتر سید الجمیلی [22] و دکتر صادق عبدالرضا علی [23] و دکتر حمید النجدی [24] و محمد کامل عبد الصمد [25] و العمید الصیدلی عمر محمود عبدالله [26] و سید جواد افتخاریان [27] نیز در کتابهای خود به آثار طبی مشابهی برای گوشت خوک اشاره می کنند.

بررسی:

در اینجا تذکر چند نکته لازم است:

1ـ یکی از برکات ادیان الهی برای بشریت جلوگیری از مبتلا شدن انسانها به بیماری ها و ناراحتی های جسمی و روحی است.

ممنوعیت خوردن گوشت خوک و نجاست آن توسط ادیان الهی یکی از معجزات علمی ادیان است چرا که این حکم در شرایطی صادر شده که هنوز بشر به اسرار علمی و ضررهای بهداشتی خوک پی نبرده بود. و تنها پیروان ادیان الهی (مثل اسلام و یهود) این حکم را به صورت تعدی پذیرفته و عمل می کردند. و از ضررهای خوک بدور ماندند.

اما همیشه کسانی بوده و هستند که با وجود علم و اطلاع از ابزار علمی و بهداشتی احکام الهی دست به اقدام می زنند و با آلوده شدن به این امور زندگی خود و دیگران را به خطر می اندازند.

2ـ ممنوعیت گوشت خوک که در قرآن کریم مطرح شده است اعجاز علمی انحصاری این کتاب آسمانی نیست چرا که این مطلب در کتب آسمانی قبلی مطرح شده بود. بلی این مطلب به عنوان اعجاز علمی برای انبیاء الهی مطرح می شود چرا که در شرایطی حرمت و نجاست خوک را مطرح کرده اند که بشریت هنوز همه ضررهای بهداشتی و معنوی آن را کشف نکرده بود.

3ـ همانطور که در مورد مردار بیان شد، این ضررهای معنوی و بهداشتی گوشت خوک تنها می تواند حکم و فلسفه حکم حرمت و نجاست آن را بیان کند و نمی تواند علت انحصاری آن احکام را بیان کند چرا که در قرآن کریم تصریح به این علت نشده و از طرف دیگر با پیشرفت علوم پزشکی ممکن است اسرار جدیدی کشف شود که مصالح و مفاسد تازه ای را در مورد این احکام روشن نماید.

برخی از ضررهای بهداشتی که در مورد گوشت خوک گفته شد قابل نقد است چون ممکن است کسی بگوید که ما خوک را در شرایط بهداشتی و به دور از این میکروب ها و عوامل بیماری زا پرورش می دهیم و سپس گوشت آن را از آلودگی ها (با روش های مختلف مثل حرارت بالا یا انجماد) دور می سازیم و در آن صورت علتی برای حرمت آن وجود ندارد. مگر آنکه به طور قطعی اثبات شود که کرم ترشین تحت هیچ شرایط در گوشت خوک از بین نمی رود.

در مورد تاثیر گوشت خوک در مسائل روانی و روحی (مثل بی غیرتی) نیز باید گفت که این فقط یک حدس قوی است و هنوز از طریق منابع مستقل علمی تایید نشده چون در معرض تجربه در شرایط کنترل شده علمی قرار داده نشده است.

نتیجه: پس این ضررهای بهداشتی و اخلاقی فقط می تواند به عنوان فلسفه و حکمت حکم - نه علت انحصاری آن- مطرح شود. و هنوز باید منتظر کشفیات جدید علمی در این باره باشیم [28] .


[1] - کتاب مقدس، سفر لاویان، باب یازدهم، آیه 7 (و خوک زیرا شکافته سم است و شکاف تمام دارد لیکن نشخوار نمی کند این برای شما نجس است.)

[2] - عهد جدید، رساله دوم پطرس رسول، باب 2، آیه 22.

[3] - ر.ک: تفسیر نمونه، ج 1، ص 586.

[4] - احمد اهتمام، فلسفه احکام، ص 164.

[5] - ر.ک: امام خمینی (ره)، تحریر الوسیله و رساله های عملیه مراجع معظم تقلید، مبحث احکام خوردنی ها.

[6] - همان .

[7] - همان، مبحث نجاسات.

[8] - همان، مبحث مطهرا ت، (البته در مورد کمیت و کیفیت این حکم بین مراجع اختلافاتی هست ولی اصل آن مورد توافق است.)

[9] - همان، مبحث معاملات حرام.

[10] - تفسیر نمونه، ج 1، ص 586.

[11] - احمد اهتمام، فلسفه احکام، ص 162 با تصرف.

[12] - دکتر عبدالمجید دیاب و دکتر قرقوز، طب در قرآن، ص 146-147.

[13] - ر.ک: فلسفه احکام، ص 161-162.

[14] - طب در قرآن، ص 146-147 .

[15] - ر.ک: فلسفه احکام، ص 162-163 و اسلام پزشک بی دارو، ص 55.

[16] - طب در قرآن، ص 146- 147 .

[17] - اسرار خوراکیها، ص 74 به نقل از اسلام پزشک بی دارو، ص 52-53 .

[18] - تفسیر نمونه، ج 1، ص 587 با تلخیص و نیز فلسفه احکام، ص 164.

[19] - اسلام پزشک بی دارو، ص 53-54 .

[20] - اسلام پزشک بی دارو، ص 53-54 .

[21] - اسلام پزشک بی دارو، ص 56.

[22] - دکتر السید الجمیلی، الاعجاز الطبی الحدیث، دارو مکتبة الهلال بیروت، ص 115

[23] - - ر.ک: القرآن و الطب الحدیث، ص 119 تا 121.

[24] - دکتر النجدی، الاعجاز فی القرآن الکریم، ص 32 تا 44.

[25] - محمد کامل عبدالصمد، الاعجاز العلمی فی الاسلام (القرآن الکریم)، ص 231-235.

[26] - العمید الصیدلی عمر محمود عبدالله، الطب الوقائی فی الاسلام، ص 166 .

[27] - سید جواد افتخاریان، قرآن و علوم روز، ص 80 تا 86.

[28] - پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، محمد علی رضایی ص319-325.