علت ملقب شدن امام جعفر بن محمد علیهما السلام به صادق

امام جعفر بن محمد الصادق ششمین امام و جانشین رسول گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ می باشد که خداوند متعال آن حضرت را به جانشینی رسولش برگزیده و رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ طبق دستور الهی دوازده جانشین خود را مشخص نمودند که امام صادق ـ علیه السلام ـ پس از شهادت پدر بزرگوارشان امام باقر ـ علیه السلام ـ ، عهده دار مقام الهی امامت گردید.
ولادت آن حضرت در شهر مدینه سال 83ق بود و در شوال 148 در سن 65 سالگی به شهادت رسیده و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد و به مدت 34 سال امامت نمود.(1)
یکی از لقب های مشهور آن حضرت، صادق می باشد که با نگاهی به روایات می توان گفت که این لقب را همانند مقام امامت، خداوند متعال به آن حضرت عطا نموده و رسول گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ از طریق وحی این خبر را داده بود چنان چه محمد بن مسلم روایت می کند که نزد امام باقر ـ علیه السلام ـ نشسته بود که حضرت جعفر ـ علیه السلام ـ وارد شد... . امام باقر ـ علیه السلام ـ آن حضرت را بغل کرد و به سینه چسباند سپس به من فرمود: ای محمد! این امام تو بعد از من است، به او اقتدا کن و از او دانش فراگیر که به خدا قسم این همان صادق است که رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ آن را برای ما وصف نمودند و آگاه باش که شیعیان او در دنیا و آخرت پیروز و دشمنانش در دنیا و آخرت بر لسان هر پیامبری نفرین شده هستند.(2)
امّا این که چرا در میان ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ ؛ امام ششم را صادق می نامند باز از روایات روشن می گردد که رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ راز و روز این لقب را که خداوند متعال بر آن امام عطا نموده است بیان کرده اند که به چند روایت به عنوان تبرک اشاره می شود:
1. صادق نام آسمانی آن حضرت ـ علیه السلام ـ : ابی حمزه ثمالی از امام سجاد ـ علیه السلام ـ پرسیدند: یابن رسول الله مرا از امامانی خبر ده که پس از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ ، اطاعتش بر ما واجب است؟
امام ـ علیه السلام ـ یکایک ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ را شمرد و رسید به نام مبارک امام جعفر ـ علیه السلام ـ که فرمود: نام او در نزد اهل آسمان صادق است. ابی حمزه ثمالی گوید: پرسید: سرورم همه شما صادقید، پس چرا فقط او صادق است؟ امام ـ علیه السلام ـ فرمود: پدرم از پدرش از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل کرده که فرمود: وقتی فرزندم جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب متولد شد به او صادق بگویید، زیرا پنجمین فرزند او که جعفر نام دارد، ادعای امامت خواهد کرد و بر خدا دروغ خواهد بست و او نزد خدای متعال جعفر کذاب است.(3)
2. صادق دستور رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ : همان گونه که از روایت اول فهمیده شد، لقب صادق بدستور خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ است که طبری آورده رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمودند: وقتی فرزندم جعفر بن محمد بن علی بن حسین متولد شد او را صادق بنامید، زیرا از فرزندان او پسری به دنیا خواهد آمد که به او جعفر کذاب خواهند گفت. وای بر او از جرأتی که بر خدا می کند و ظلمی که به امام زمانش می کند.(4)
شبیه این روایت از امام زین العابدین ـ علیه السلام ـ از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل کرده که در آخر آن آمده، (جعفر کذاب) ادعای امامتی را که حقش نیست خواهد کرد و به کذاب مشهور خواهد شد.(5)
بنابراین لقب مبارک امام ششم شیعیان حضرت جعفر بن محمد ـ علیهما السلام ـ را خداوند متعال، صادق نامید. تا امتیازی باشد بین آن امام حق و راستین از جعفری که به دروغ ادعای امامت می کند و از این روایات می توان نتیجه گرفت که بر خلاف مردم عادی، القاب مبارک ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ اعطا شده از سوی خداوند متعال می باشد که همواره شامل اهل بیت عصمت و طهارت ـ علیهم السلام ـ گردیده تا بشریت راه هدایت و سعادت را تشخیص داده و برای رسیدن به کمال اخروی از آن حضرات پیروی کنند و اطاعت آن حضرات را همانند اطاعت رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ که اطاعت خداوند متعال می باشد، بدانند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ مناقب آل ابی طالب، ابن شهر آشوب، نجف، مطبعه حیدریه، ج3، ص393.
2ـ مدینه المعاجز، هاشم بحرانی، قم، موسسه المعارف الاسلامیه، 1415ق، ج5، ص211.
3ـ معجم احادیث الامام المهدی، علی کورانی، قم، موسسه المعارف الاسلامیه، 1411ق، ج3، ص194.
4ـ القاب الرسول و عترتة، بعضی از محدثین، قم، کتابخانه مرعشی نجفی. ص60.


پی نوشت ها:
1. ر.ک: شیخ مفید، محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ترجمه هاشم رسولی محلاتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، 1383ش، ج2، باب 12، ص252.
2. خزاز قمی رازی، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، قم، انتشارات بیدار، 1401ق، ص253؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، موسسه الوفاء، چاپ دوم، 1403ق، ج47، ص15، روایت 12.
3. شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، قم، انتشارات موسسه نشر اسلامی، 1405ق، ص320؛ بحارالأنوار، همان، ج50، ص227.
4. ابن جریر طبری، محمد، دلائل الامامه، قم، موسسه البعثه، چاپ اول، 1413ق، ص248.
5. شیخ صدوق، علل الشرائع، نجف، المکتبة الحیدریه، 1386ق، ج1، ص234.

مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات