اعمال عبادی ماه صفر

ماه صفر
در نامگذاری این ماه، دو وجه ذکر کرده‏اند:
1. از «صُفْرَة (زردی)» گرفته شده؛ زیرا زمان انتخاب نام، مقارن فصل پاییز و زردی برگ درختان بوده است.
2.از «صِفْر (خالی)» گرفته شده؛ زیرا مردم پس از پایان ماه‏های حرام، رهسپار جنگ می‏شدند و شهرها خالی می‏شد.
این ماه، معروف به شومی و بدشگونی است. از پیامبر اکرم (ص) درباره ماه صفر، چنین نقل شده است:
هر کس خبر تمام شدن این ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او می‏دهم.
لذا در این ماه، به دادن صدقه اهتمام بیشتری شود و برای ایمنی از بلاها، دعای زیر هر روز ده مرتبه خوانده شود:
یا شَدیدَ الْقُوی‏ وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی‏ شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی‏ کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللَّهُ عَلی‏ مُحَمَّدٍ وَ الِهِ‏
الطَّیِّبینَ الطَّاهِرینَ!
ای سخت نیرو، و ای سختگیر! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! خوارند از بزرگی‏ات همه خلقت. پس کفایت کن از من شرّ خلق خودت را، ای احسان بخش! ای نیکوکار! ای نعمت بخش! ای عطا دِه! ای که معبودی جز تو نیست! منزّهی تو! به راستی من از ظالمانم. اجابت کردیم برایش و نجاتش دادیم از غمّ و همچنین نجات دهیم مؤمنان را، و رحمت کند خدا بر محمّد و آل پاک و پاکیزه‏اش!

وقایع روز اوّل ماه صفر:
شهادت زید بن علی بن حسین در سال 121 ه.ق.

وقایع روز سوم ماه صفر:
ولادت امام باقر (ع) در سال 57 ه.ق.

اعمال روز سوم ماه صفر:
1. نماز گزاردن. دو رکعت نماز که در رکعت اوّل، سوره حمد و فتح، و در رکعت دوم، سوره حمد و اخلاص خوانده شود.
پس از نماز:
الف) صد مرتبه صلوات.
ب) صد مرتبه «اَللَّهُمَّ الْعَنْ الَ اَبی‏ سُفْیانَ».
ج) صد مرتبه استغفار گفته شود و از خداوند متعال، طلب حاجت شود.
وقایع روز هفتم ماه صفر:
ولادت امام موسی کاظم (ع) در سال 128 ه.ق.

وقایع روز بیستم ماه صفر:
اربعین حسینی.
بازگشت اسیران حادثه کربلا به کوفه.

اعمال روز بیست و هفتم صفر:
1. خواندن زیارت امام حسین (ع).
2. خواندن زیارت اربعین. در روایتی از امام عسکری (ع)، خواندن زیارت اربعین، از نشانه‏های مؤمن بر شمرده شده است.
وقایع روز بیست و هشتم ماه‏
رحلت پیامبر اکرم (ص) در سال 11 ه.ق‏
شهادت امام حسن مجتبی (ع) در سال 50 ه.ق‏

اعمال روز بیست و هشتم صفر:
1. عزاداری و سوگواری کردن.
وقایع روز سی‏ام ماه‏
شهادت حضرت رضا (ع) در سال 203 ه.ق اتفاق افتاد. البته تاریخ شهادتش را آخر ماه صفر نقل کرده‏اند ولی معلوم نشد در سال شهادت، این ماه بیست و نه روز بود یا سی روز. (293)
منابع:
- المراقبات، جواد الملکی التبریزی، چاپخانه حیدری، قم، 1381 ق، ص 18.
- مفاتیح الجنان‏، شیخ عباس قمی، افتخاری، تهران، 1375 ش، ص 293.
- آشنایی با زندگی امام باقر (ع) ولادت امام محمد باقر (ع)، در اوّل ماه رجب، یا سوم ماه صفر سال 57 هجری در مدینه بوده است. ایشان در روز دوشنبه هفتم ذی حجّه سال 114 هجری در مدینه وفات نمود. بارگاه نورانی آن حضرت، قبرستان بقیع، و مدت عمر ایشان، 57 سال است. پدر بزرگوارش، امام سجّاد (ع) و مادرش، فاطمه دختر امام حسن (ع) بود. آن حضرت، «ابن الخیرتین» و «عَلَویٌّ بین علوّیین» بود. فرزندان آن حضرت عبارت‏اند از: 1. جعفر [امام صادق (ع)]، 2.عبداللَّه، 3. ابراهیم، 4. عبیداللَّه، 5. علی، 6. زینب. 7. امّ‏سلمه.
دوره امامت آن حضرت و فرزند بزرگوارش امام صادق (ع)، مقارن با تبلیغات سرّی بنی عبّاس و درگیری آنان با حاکمان بنی‏امیّه بود. بدین جهت، فرصتی مناسب، برای این دو امام در نشر دین و تعلیم و تربیت به وجود آمد. امامت آن حضرت، نُه یا ده سال به طول انجامید.
زمامداران غاصب در دوره ایشان عبارت‏اند از: 1.ولید بن عبدالملک، 2. سلیمان بن عبدالملک، 3. عمر بن عبدالعزیز، 4.یزید بن عبدالملک، 5.هشام بن عبدالملک.
از سخنان آن حضرت است:
عالِمٌ یُنْفَعُ بِعِلْمِهِ اَفْضَلُ مِنْ سَبْعینَ اَلْفِ عابِدٍ.
دانشمندی که از دانش او سود برده شود، از هفتاد هزار عبادت کننده [بدون علم‏]، برتر است.
- بحارالأنوار، محمّد باقر المجلسی (م 1111 ق)، المکتبة الاسلامیة، ج 98، ص 348.
- همان.
- همان؛ مفاتیح الجنان، ص 467.
- همان.
- حضرت رضا (ع)، در روز 11 ذی حجّه سال 148 هجری در مدینه به دنیا آمد و در آخر صفر سال 203 هجری در طوس در 55 سالگی به شهادت رسید. بارگاه ملکوتی آن حضرت در مشهد مقدّس است. پدر بزرگوارش حضرت موسی بن جعفر(ع) و مادرش امّ‏البنین (نجمه) نام داشت.
شیخ مفید و طبرسی گفته‏اند: امام رضا (ع) یک فرزند داشت و نام او محمد بن علی‏[جواد (ع) ]بود. امامت آن حضرت، بیست سال بود. ده سالِ آن در خلافت هارون الرشید، پنج سال در حکومت امین و پنج سال دیگر، در حکومت مأمون واقع شد.
وقتی مأمون روی کار آمد، از حضرت دعوت کرد تا به مَرْو بیاید و بر این دعوت، اصرار ورزید تا این که در سال 200 ه.ق. حضرت مدینه را به مقصد مَرْو ترک کرد.
حوادث مهمّ این سه سال عبارتند از:
1. عبور حضرت از نیشابور و خواندن حدیث «سلسلة الذَهَب» در جمع مردم آن شهر؛
2. قبولی مشروط ولایت عهدی مأمون در سال 201 ه.ق.
3. مناظرات علمی حضرت با علمای ملل و ادیان.
4.رفتن حضرت برای ادای نماز عید فطر و برگرداندن ایشان به دستور مأمون.
کلمات گهربار ایشان، در مجموعه‏های مستقل گردآوری شده و موجود است از جمله:
1. عیون أخبار الرضا (ع)، شیخ صدوق.
2. مسند الامام الرضا (ع) (2 ج)، عزیز اللَّه عطاردی.
3. موسوعة کلمات الامام الرضا(ع)، پژوهشکده باقرالعلوم (ع).