توصیه های امام رضا(ع) درباره یاد اموات و گذشتگان

رفتن بر سر قبر اموات و گذشتگان و طلب مغفرت برای آنها همواره مورد تأکید بزرگان دینی بوده است. امام رضا(علیه السلام) در این باره فرموده اند: "هر کس قبر مؤمنی را زیارت کند و در کنار آن هفت مرتبه إنّا انزلناه بخواند، خداوند او را با صاحب قبر می آمرزد. (1)

قرائت فاتحه، اقامه‌ نماز قضا به نیابت اموات و یا نماز مستحب و هدیه ثواب آن به اموات و هم چنین زیارت، صدقه، یا هر گونه خیرات دیگری که برای اموات انجام می‌گیرد، در واقع نوعی «هدیه» است که از طرف بازماندگان در دنیا برای رفتگان و اموات ارسال می‌گردد و به آنها نیز می‌رسد و در احادیث و روایات نیز تأکید بسیاری بر آن شده است.از این رو برای اموات بهترین دعا این است که انسان برای آنان از خدای مهربان طلب عفو و مغفرت کند و بخواهد خداوند رحمت و بخشش و نعمت‌هایش را بر آنان نازل فرماید.(2)

در سایر روایات صدقه جاریه، اعمال خود انسان و فرزندی شایسته که برای او طلب مغفرت کند و موجبات آمرزش پدر را فراهم سازد از جمله راههایی دانسته شده که موجبات جلب محبت و رحمت خدا را آماده می کند. در همین زمینه از پیامبر اکرم (ص) روایت شده که فرمودند: هر جمعه ارواح مومنین مقابل خانه هایشان می‌آیند و هر یک با آواز حزین و گریه‌٬ فریاد می‌زند‌٬ ای اهل و اولاد من‌! ای پدر و مادر من !ای خویشان من به ما مهربانی کنید و با آنچه ما برای شما گذاشتیم که اکنون حساب و کتاب و عذابش برای ماست و نفعش برای شما برای ما نیز درهمی یا قرص نانی یا جامه و لباسی هدیه و خیرات کنید تا خداوند از لباس‌های بهشتی به شما بپوشاند . آن گاه رسول خدا (ص) گریه کرد تا حدی که دیگر قدرت بر سخن گفتن نداشت.

سپس فرمود : این برادران مرده شما می گویند : وای بر ما اگر از آنچه که در دست ما بود در راه خدا انفاق می کردیم الآن به شما محتاج نبودیم . آن گاه با حسرت و پشیمانی برمی گردند . در خاتمه فرمودند : زود برای مردگانتان صدقه بفرستید . »  (3)
امام رضا (ع) هم درباره اهمیت یاد گذشتگان و نحوه زیارت قبر مؤمن و قرائت سوره فاتحه آداب خاصی را بیان کرده‌اند . آن حضرت در این باره می ‌فرماید : هر کس توانایی ندارد به زیارت قبر ما بیاید ، به زیارت قبر دوستان صالح ما و علما و دانشمندان و بزرگان شیعه و برادران و خواهران دینی برود که خداوند ثواب زیارت ما را به او اعطا می‌کند.

همچنین ایشان درباره چگونگی زیارت قبر مؤمن می‌فرمایند : هر کس قبر برادر مؤمن خود را زیارت کند و دست خود را روی قبر بگذارد و سوره « انا انزلنا » را 7 مرتبه بخواند ، از عذاب و رسوایی روز قیامت نجات می‌یابد .
و در جای دیگری نیز به نقل از جد بزرگوارشان حضرت محمد مصطفی (ص) فرموده‌اند : کسی که به قبرستان برود و سوره « قل هو الله احد » را 11 مرتبه بخواند و ثواب آن را برای اموات بفرستد ، به عدد مردگان به او پاداش داده می‌شود .
 

پانوشتها:
1. بحار الأنوار، ج 82، ص 169
2. محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ماده صدقه، شماره 10342
3. مفاتیح ٬ ص907