رعایت الگوی مصرف در ماه مبارک رمضان
پیامبر اکرم(ص): «درهای آسمان، شب اول این ماه گشوده [می شود] و تا آخر این ماه بسته نمی شود».[1]
در آستانه ورود به ماه مبارک رمضان و دعوت خداوند تبارک و تعالی به ضیافت بزرگ الهی، شایسته است پیروان راستین پیامبر عظیم الشأن اسلام و ائمه اطهار(ع)، ضمن لبیک به این دعوت سرشار از مهر، رحمت، مغفرت، ثواب و صواب، به برخی از دستورهای آن سفیران رحمت الهی توجه کنند. یکی از این دستورها، دوری از اسراف و تبذیر است. براساس دین مبین اسلام و دستورهای ائمه معصوم(ع) رعایت یک الگوی مصرفِ درخور شأن و شخصیت خانواده، پذیرفته شده و معقول است. با اصلاح رفتار اقتصادی و مصرفی در سطح خانواده، می توانیم سریع تر به سرمنزل مقصود که همان دوری از اسراف است، دست پیدا کنیم. برای این کار، لازم است بدانیم که بزرگان دین ما دراین باره چه سفارش هایی کرده اند:
رسول خدا(ص):
نشانه اسراف کار 4 چیز است: به کارهای باطل می نازد، آنچه را فراخور حالش نیست، می خورد، در کارهای خیر، بی رغبت است و هرکس را که به او سود نمی رساند، انکار می کند.[7]
«هرکه لباس خودخواهی و تکبر و اسراف را بر تن کند، کسوت فضیلت و شرافت را برکنده است».[8]
امیرمؤمنان، علی(ع):
«زیاده روی در همه موارد به جز در کارهای نیک، نکوهش شده است».[9]
امام صادق(ع):
«همانا اسراف، با کمی برکت همراه است».[10]
«اسراف و زیاده روی، فراوانی را نابود می سازد».[11]
پیامبر اکرم(ص):
«کسی که در معیشت، میانه روی را رعایت کند، خداوند او را روزی می دهد و کسی که اسراف و زیاده روی کند، او را محروم می سازد».[12]
«اسراف و زیاده روی باعث فقر و تنگ دستی می شود و میانه روی موجب ثروت و بی نیازی».[13]
«دست نگه داشتن از ولخرجی و اسراف، از ارجمندترین ارجمندی هاست».[14]
«کسی که آبی را از نهر فرات برای خوردن بردارد و پس از نوشیدن، زیادی آن را بیرون بریزد، اسراف کرده است».[15]
«اسراف کننده را سه نشانه است: چیزهایی را می خرد و می پوشد و می خورد که در شأن او نیست».[16]
«انسان مؤمن، اسراف و زیاده روی نمی کند، بلکه میانه روی را پیشه خود می سازد».[17]
«سخاوت اندازه ای دارد، چنانچه از حد بگذرد، اسراف محسوب می شود».[18]
«هرچیزی را زکاتی است و زکات بدن، روزه است».[19]
«چه بسیار روزه دارانی که از روزه خود جز گرسنگی و تشنگی بهره ای نبرده اند».[20]
هرچند با گرفتن روزه، فرد با نخوردن ها و کم خوری ها، تربیت می شود، ولی گاهی اوقات مشاهده می شود که این کم خوری ها، تنها به یک محدوده زمانی که مطابق واجبات، خود را ملزم به انجام دادن آن می دانیم، بسنده می شود و هنگامی که زمان خوردن، یعنی موقع افطار فرامی رسد، پرخوری هایی که چه بسا بیشتر از قبل است، آغاز می شود. معمولا بر سر سفره های افطار و سحریمان، غذاهای چرب و پرملاط است و پیوسته به دیگران هم اصرار می کنیم که بیشتر میل کنند، درحالی که زمان روزه داری آن گونه تعریف شده است که ما را متوجه گرسنگی گرسنگان کند تا از این طریق، کمی بیشتر برای کمک به نیازمندان و فقیران تلاش کنیم. باید دانست که نباید به روزه تنها به دید یک فریضه واجب و اجتناب ناپذیر نگاه شود و این ساعات محدود، برای گذراندن و فرارسیدن زمان خوردن دوباره تلقی شود، بلکه روزهای ماه رمضان را باید فرصتی جهت تمرین برای همه سال در نظر بگیریم. از این کلام گهربار ائمه بر آن می شویم که وقتی بخشش بی اندازه نیز نکوهش شده است، پس خوب است در همه رفتارهای روزانه خود، نگاه عمیق تری داشته باشیم و از دارایی های امروز خود، برای آیندگان نیز باقی گذاریم
پی نوشت ها:
[1]. علامه محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 96، ص 243.
[2]. فضائل الاشهر الثلاثه، ص 95.
[3]. احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج 2، ص 7.
[4]. بحارالانوار، ج 96، ص 346.
[5]. کنز العمال، ح 23688.
[6]. الکافی، ج 4، ص 5.
[7]. میزان الحکمه، ح 8489.
[8]. غرر الحکم و درر الکلم، ج 2، ص 358.
[9]. میزان الحکمه، ج 4، ح 8503.
[10]. وسائل، ج 15، ص 261.
[11]. میزان الحکمه، ح 8481.
[12]. وسائل، ج 15، ص 259.
[13]. همان، ص 258.
[14]. غرر الحکم و درر الکلم، ج 1، ص 734.
[15]. مجموعه الاخبار، باب 171.
[16]. تفسیر نورالثقلین، ج 1، ص 772.
[17]. مجموعه الاخبار، باب 30.
[18]. بحارالانوار، ج 78، ص 377.
[19]. نهج البلاغه، حکمت 136.
[20]. همان، حکمت 145.
.