آیا خواندن قرآن بدون فهم آیات فایده دارد؟

آیت‌الله عبدالله جوادی‌آملی در پاسخ به سوالی آثار معنوی تلاوت قرآن و انس با کلام الهی را بیان کرد.
آیا خواندن قرآن بدون فهم آیات فایده دارد؟

متن سوال و پاسخ این مرجع تقلید به آن به شرح زیر است:

آیا تلاوت قرآن در صورتی که انسان معنای آیات را نفهمد اثر و فایده‌ای دارد؟

اگر اهمیت و فضیلت تلاوت قرآن برای ما روشن شود و بدانیم که قرآن تکلم و سخن گفتن خداوند با ما ‏است، و با طهارت باطن و اُنس با قرآن لذت تلاوت را بچشیم، هیچ گاه حاضر نمی‌شویم بین خود و قرآن ‏فاصله بیندازیم و هرگز از فیض عظیم آن، حداقل با تلاوت ۵۰ آیهٔ در شبانه‌روز، محروم نمی‌گردیم.‏ خدای سبحان رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) را مستقیماً تحت ولایت خود معرفی کرده، می‌فرماید: «إنّ ‏ولیّی الله الّذی نزّل الکتاب و هو یتولّی الصّالحین»(۱) این آیهٔ کریمه حاوی چند مطلب است:

اول آن ‏که می‌فرماید خدا ولی رسول الله است «ان ولیّی الله» دوم آن که همان خدایی ولی رسول الله است که ‏قرآن را نازل فرموده «الّذی نزل الکتاب» و سوم آن که خداوند متولّی صالحین است «و هو یتولّی الصالحین». ‏با توجه به این سه نکته می‌فهمیم راه این که خدا ولی انسان باشد، آن است که انسان، صالح بشود و تا ‏صالح نگردد تحت ولایت الله نخواهد بود و خدا هم تولی او را نخواهد پذیرفت و بهترین راه صلاح هم اُنس با ‏قرآن است.

این جمله که می‌فرماید ولی رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌وآله)، خدایی است که قرآن را نازل کرده از ‏باب تعلیق حکم بر وصف می‌باشد که مشعر به علیّت است؛ یعنی اگر کسی به قرآن عمل کند صالح ‏می‌شود و اگر خداوند بخواهد ولی کسی بشود، از راه قرآن، ولایت و تدبیر او را اعمال می‌کند.‏ به همین دلیل می‌فرماید: «فاقرءوا ما تیسّر من القرآن»(۲) آن مقداری که برای شما میسّر است ‏قرآن تلاوت کنید و با این کتاب الهی مأنوس باشید.

حتّی اگر معنای بعضی از آیات و سور برای شما روشن ‏نشد، نگویید خواندن بدون ادراک چه اثری دارد. چون قرآن، کلام آدمی نیست که اگر کسی معنایش را نداند ‏خواندنش بی‌ثمر باشد؛ بلکه نوری الهی است که خواندن آن به تنهایی عبادت است گرچه به معنایش ‏آگاهی نداشته باشد.‏

پی نوشت:
‏(۱) سورهٔ اعراف، آیهٔ ۱۹۶.‏
‏(۲) سورهٔ مزّمل، آیهٔ ۲۰.‏ ‏(قرآن در قرآن، ص ۲۳۹، ۲۴۰.)‏