پیام آیات درس دین وزندگی سال اول متوسطه

درس اوّل
 
... قَدْ جَاءَکُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ کِتَابٌ مُبِینٌ * یَهْدِی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَ یَهْدِیهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ . ( مائده ، 5 / 15ـ 16 )
هدایتِ انسانها « هدفِ اصلی نزولِ قرآنِ کریم » بوده است و از ثمراتِ آن راهیابی به سعادت است .
 
هَذَا بَیَانٌ لِلنَّاسِ وَ هُدًى وَ مَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِینَ . ( آلِ­عمران ، 3 / 138 )
قرآن کتابی است برای همة انسانها و هیچ محدویّت زمانی و مکانی ندارد .
با تقوای الهی می­توان از هدایتِ قرآن بهره­مند شد .
 
 ... وَ نَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَ هُدًى وَ رَحْمَةً وَ بُشْرَى لِلْمُسْلِمِینَ . ( نحل ، 16 / 89 )
قرآن کتابِ هدایت و بشارت برای همة مسلمانان است و لازمة بهره­مند شدن از هدایتِ قرآن ، مسلمان شدن است .
 
... وَ أَنْزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ . ( نحل ، 16 / 44 )
« تعلیم و تبیین قرآن » بر عُهدة رسولِ اکرم (ص) است .
 
کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ وَلِیَتَذَکَّرَ أُولُو الألْبَابِ . ( ص ، 38 / 29 )
« تدبّر در قرآن » شرطِ بهره­مندی از آن است .
 
... وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هَذَا الْقُرْآنُ لأنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ ... . ( اَنعام ، 6 / 19 )
قرآن کتابِ هدایت برای همة زمانها و همة مکانها می­باشد .
 
کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولاً مِنْکُمْ یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا وَ یُزَکِّیکُمْ وَ یُعَلِّمُکُمُ الْکِتَابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ یُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ . ( بقره ، 2 / 151 )
تعلیم و تبیین قرآن برعُهدة رسولِ اکرم (ص) است .
از ثمراتِ قرآن تزکیه و تهذیبِ نَفس می­باشد .
 
درس دوم
 
وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ لأبِیهِ آزَرَ : أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَةً  ؟! إِنِّی أَرَاکَ وَ قَوْمَکَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ . ( اَنعام ، 6 / 74 )
اعتراضِ حضرتِ ابراهیم به بت­پرستی
سرانجامِ بت­پرستی گمراهی می­باشد .
 
وَ کَذَلِکَ نُرِی إِبْرَاهِیمَ مَلَکُوتَ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضِ وَ لِیَکُونَ مِنَ الْمُوقِنِینَ . ( اَنعام ، 6 / 75 )
خداوند ملکوتِ آسمان و زمین را به حضرتِ ابراهیم (ع) نشان داد .
و حضرتِ ابراهیم با مشاهدة ملکوتِ آسمان و زمین به مَقامِ یقین رسید .
               
                                     
فَلَمَّا جَنَّ عَلَیْهِ اللَّیْلُ رَأَى کَوْکَبًا ، قَالَ : هَذَا رَبِّی ! فَلَمَّا أَفَلَ ، قَالَ : لا أُحِبُّ الآفِلِینَ .
فَلَمَّا رَأَى الْقَمَرَ بَازِغًا قَالَ : هَذَا رَبِّی ! فَلَمَّا أَفَلَ ، قَالَ : لَئِنْ لَمْ یَهْدِنِی رَبِّی لأکُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّینَ .
فَلَمَّا رَأَى الشَّمْسَ بَازِغَةً ، قَالَ : هَذَا رَبِّی ! هَذَا أَکْبَرُ !! فَلَمَّا أَفَلَتْ ، قَالَ ! یَا قَوْمِ إِنِّی بَرِیءٌ مِمَّا تُشْرِکُونَ .
( اَنعام ، 6 / 76 ـ 78 )
چیزهایی که اُفول می­کند ، شایستة آنکه محبوب و معبودِ انسان قرار گیرد ، نیست .
حضرتِ ابراهیم (ع) ماه و خورشید را شایستة پرستش ندانست زیرا اُفول می­کند .
 
إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضَ حَنِیفًا وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ . ( اَنعام ، 6 / 79 )
خالقِ هستی خداست و اوست که اُفول نمی­کند و شایستة پرستش است و معبودِ حقیقی است زیرا مبدأ کمالات و زیباییهاست و برترین مقصود است .
 
وَ حَاجَّهُ قَوْمُهُ قَالَ : أَتُحَاجُّونِّی فِی اللَّهِ وَ قَدْ هَدَانِی وَ لا أَخَافُ مَا تُشْرِکُونَ بِهِ إِلا أَنْ یَشَاءَ رَبِّی شَیْئًا وَسِعَ رَبِّی کُلَّ شَیْءٍ عِلْمًا . أَفَلا تَتَذَکَّرُونَ ؟! ( اَنعام ، 6 / 80 )
حضرتِ ابراهیم در مقابلِ قومش با دلیل ایستادگی کرد و اِثبات کرد که هدایتِ خودش و همه به دستِ خداست .
 
درس سوم
 
مَنْ کَانَ یُرِیدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِیهَا مَا نَشَاءُ لِمَنْ نُرِیدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ یَصْلاهَا مَذْمُومًا مَدْحُورًا .
( اسراء ، 17 / 18 )
اگر کسی هدفهای پایان­پذیر را به عنوانِ هدفِ اصلی خود انتخاب کند به مقدارِ کمی به آن می­رسد و در پایان احساسِ حسرت می­کند .
 
وَ مَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ وَ سَعَى لَهَا سَعْیَهَا وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِکَ کَانَ سَعْیُهُمْ مَشْکُورًا . ( اسراء ، 17 / 19 )
اگر کسی هدفهای  پایان­ناپذیر و اُخروی را به عنوانِ هدفِ اصلی خود انتخاب کند و برای آنها تلاش کند به هدفِ خود کاملاً خواهد رسید .
 
 
 
... فَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ : رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا وَ مَا لَهُ فِی الآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ * وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ : رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ * أُولَئِکَ لَهُمْ نَصِیبٌ مِمَّا کَسَبُوا وَ اللَّهُ سَرِیعُ الْحِسَابِ .
( بقره ، 2 / 200 ـ 202 )
هدفهای پایان­ناپذیر همان هدفهای اُخروی هستند و اگر به عنوانِ هدفِ اصلی انتخاب شوند مانعِ بهره­مندی انسان از نعماتِ دُنیوی نمی­شوند .
 
وَ مَا أُوتِیتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَمَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ زِینَتُهَا وَ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَیْرٌ وَ أَبْقَى أَفَلا تَعْقِلُونَ . ( قَصَص ، 28 / 60 )
هدفهای پایان­ناپذیر در نزدیکی به خداوند حاصل می­آید .
 
إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَ إِمَّا کَفُورًا . ( انسان ، 76 / 3 )
انسان مسئولِ سرنوشتِ خویش است زیرا دارای اختیار و آگاهی است و خوشبختی و بدبختی دستِ خودِ اوست .
 
کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ . ( مُدّثِّر ، 74 / 38 )
انسان مسئولِ سرنوشتِ خویش است و خوشبختی و بدبختی دستِ خودِ اوست .
 
درس چهارم
 
اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ لَهُ الأسْمَاءُ الْحُسْنَى . ( طه ، 20 / 8 )
تمامِ اسماءِ نیکو از آنِ خداست زیرا مبدأ تمامِ زیباییها و کمالات است .
 
إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضَ حَنِیفًا وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ . ( اَنعام ، 6 / 79 )
ابراهیم آسمانها و زمین را معبود انتخاب نکرد بلکه آفرینندة آسمانها و زمین را معبود انتخاب کرد .
 
وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الأنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَ مَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ . ( توبه ، 9 / 72 )
برترین مقصود بهشتِ بَرین و رِضوان و قُربِ الهی است .
           
... وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً . ( نحل ، 16 / 96 )
تَقرّب به سوی خدا برترین هدفِ زندگی انسان است .
درس پنجم
 
فَاطِرُ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضِ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا وَ مِنَ الأنْعَامِ أَزْوَاجًا یَذْرَؤُکُمْ فِیهِ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ . ( شوری ، 42 / 11 )
خالقِ هستی خداست و او مِثل و مانندی ندارد و دارای صفاتِ نیک است .
 
... وَ لَهُ الْمَثَلُ الأعْلَى فِی السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ . ( روم ، 30 / 27 )
صاحبِ تمامِ کمالات و زیباییها خداست .
 
وَ فِی الأرْضِ آیَاتٌ لِلْمُوقِنِینَ * وَ فِی أَنْفُسِکُمْ أَفَلا تُبْصِرُونَ . ( ذاریات ، 51 / 20 ـ 21 )
تمامِ هستی و موجوداتِ آن و به خصوص انسان تجلّیّات خداست .
 
سُبْحَانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ . ( صافّات ، 37 / 180 ) 
همتّهای بلند به ساحتِ خدا راهی ندارند ، پویندگانِ معرفت به کُنه او نخواهند رسید .
 
وَ آیَةٌ لَهُمُ الأرْضُ الْمَیْتَةُ أَحْیَیْنَاهَا وَ أَخْرَجْنَا مِنْهَا حَبًّا فَمِنْهُ یَأْکُلُونَ * وَ جَعَلْنَا فِیهَا جَنَّاتٍ مِنْ نَخِیلٍ وَ أَعْنَابٍ وَ فَجَّرْنَا فِیهَا مِنَ الْعُیُونِ * لِیَأْکُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ وَ مَا عَمِلَتْهُ أَیْدِیهِمْ أَفَلا یَشْکُرُونَ * سُبْحَانَ الَّذِی خَلَقَ الأزْوَاجَ کُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الأرْضُ وَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ مِمَّا لا یَعْلَمُونَ * وَ آیَةٌ لَهُمُ اللَّیْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُمْ مُظْلِمُونَ * وَ الْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ کَالْعُرْجُونِ الْقَدِیمِ . ( یس ، 36 / 33 ـ 39 ) 
محیی و رازقِ هستی خداست ـ صفاتِ نیکو از آنِ خداست ـ اوست که همة موجودات را زوج آفرید و او مدبّرِ یکتاست .
 
درس ششم
 
هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلَهَ إِلا هُوَ عَالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ * هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ * هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الأسْمَاءُ الْحُسْنَى یُسَبِّحُ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ . ( حشر ، 59 / 22 ـ 24 ) 
همة صفاتِ نیکو ( و صفاتِ ثبوتی ) از آنِ خداست ، حمد و تسبیح فقط برای خداست و همة موجودات او را حمد و تسبیح می­گویند .
 
وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَکَاءَ الْجِنَّ وَ خَلَقَهُمْ وَ خَرَقُوا لَهُ بَنِینَ وَ بَنَاتٍ بِغَیْرِ عِلْمٍ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى عَمَّا یَصِفُونَ .
( اَنعام ، 6 / 100 ) 
 تسبیح فقط برای خداست و او از هر شریکی ( و صفاتِ سلبی ) مبرّاست .
 
 
درس هفتم
 
إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ وَ یُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا کَبِیرًا .
 ( اسراء ، 17 / 9 )
عملِ صالح ثمرة ایمان است ـ میانِ ایمان و عملِ صالح رابطة مکمّل است ـ انسان باید به مرحلة ایمان برسد تا از ثمراتش بهره­مند شود و عملِ صالح انجام دهد .
 
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ .
 ( نحل ، 16 / 97 )
نزدِ خدا عملِ صالح دارای ارزش است و حیاتِ طیّبه به ایمان و عملِ صالح است نه به جنسیّت .
 
قَالَتِ الأعْرَابُ : آمَنَّا . قُلْ : لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لَکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَ لَمَّا یَدْخُلِ الإیمَانُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ إِنْ تُطِیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لا یَلِتْکُمْ مِنْ أَعْمَالِکُمْ شَیْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ . ( حُجُرات ، 49 / 14 )
جایگاهِ ایمان قلب است و به زبان نیست .
 
درس هشتم
 
قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ * الَّذِینَ هُمْ فِی صَلاتِهِمْ خَاشِعُونَ * وَ الَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ * وَ الَّذِینَ هُمْ لِلزَّکَاةِ فَاعِلُونَ . ( مؤمنون ، 23 / 1 ـ 4 )
رستگـارانِ واقعی ؛ در نماز تَواضُع دارند ، از بیهوده­کاری دوری می­جویند ، زَکاتشان را پرداخت می­کنند و دارای ایمان هستند .
 
 
إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ لآیَاتٍ لأولِی الألْبَابِ . ( آلِ­عمران ، 3 / 190 )
خِرَدمندان در آفرینشِ الهی و اختلافِ شب و روز اندیشه می­کنند .
از راههای رسیدن به ایمان و تقویتِ آن ، تفکّر پیرامونِ آیاتِ خدا در گُسترة هستی است .
 
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْرًا کَثِیرًا * وَ سَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ أَصِیلا . ( اَحزاب ، 33 / 41 ـ 42 )
توجّه دائم به خدا و ذکرِ او از راههای رسیدن به ایمان است .
 
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ ... . ( اَحزاب ، 33 / 9 )
توجّه دائم به خدا و ذکر او از راههای رسیدن به ایمان است .
 
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَ جَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أُولَئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ . ( حُجُرات ، 49 / 15 )
از نشانه­های ایمان ؛ ایستادگی ، ثَباتِ قَدَم ، شکّ نداشتن و ایثارِ مال و جان در راهِ خداوند است .
 
أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ . ( عنکبوت ، 29 / 2 )
اظهار نمودنِ ایمان با زبان کافی نیست بلکه خدا آزمایش می­کند تا ایمان واقعی مشخّص گردد .
 
هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ طِینٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلا وَ أَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ ثُمَّ أَنْتُمْ تَمْتَرُونَ . ( اَنفال ، 6 / 2 )
یکی از آثارِ ایمان به خدا ، یادِ او و تلاوتِ قرآن و و توکّل به خداست .
 
الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ . ( رعد ، 13 / 28 )
از ثَمَراتِ ایمان ، آرامشِ قلبی است .
 
رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلإیمَانِ أَنْ : آمِنُوا بِرَبِّکُمْ . فَآمَنَّا . رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ کَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَ تَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ . ( آلِ­عمران ، 3 / 193 )
برای تقویتِ ایمان به خدا باید مواظبت و تلاش کرد .
 
 
درس نهم
 
قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْرَاهِیمَ وَ الَّذِینَ مَعَهُ ... . ( مُمتَحنَه ، 60 / 4 )
حضرتِ ابراهیم (ع) و پیروانِ او الگوی راستین برای دیگران هستند .
 
وَ مَنْ أَحْسَنُ دِینًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَ اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلا .
( نساء ، 4 / 125 )
کمالات و خوبیها مختصِّ پیامبران نیست بلکه هرکس سرِ تسلیم بر دینِ الهی فرود آورد به مقاماتِ الهی می­رسد .
 
وَ مَنْ یَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ إِلا مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ ... . ( بقره ، 2 / 130 )
دینداری یک نوع تعقّل است و رویگردانی از دین بی­عقلی است .
 
... وَ مَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَیْهُ اللَّهَ فَسَیُؤْتِیهِ أَجْرًا عَظِیمًا . ( فتح ، 48 / 10 )
 ثمره و نتیجة وفای به عَهد برخورداری از پاداشهای اُخروی و الهی است .
 
إِنَّ الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ أَیْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِیلا أُولَئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی الآخِرَةِ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ . ( آلِ­عمران ، 3 / 77 )
هرکس پیمان­شکنی با خدا نماید ؛ هیچ پاداشی برای او نیست و خدا با او سخن نمی­گوید و از گناه زدوده نمی­شود و دُچار عذاب می­شود .
 
فَاصْبِرْ کَمَا صَبَرَ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ مَا یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلا سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ بَلاغٌ فَهَلْ یُهْلَکُ إِلا الْقَوْمُ الْفَاسِقُونَ . ( اَحقاف ، 46 / 35 )
صبر از صفاتِ پیامبرانِ اولواالعَزم است که موجبِ موفّقیّت می­شود .
 
... وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ الأمُورِ . ( آلِ­عمران ، 3 / 186 )
رمزِ پیروزی صبر و تقواست .
 
درس دهم
 
وَ سَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَ الأرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ . ( آلِ­عمران ، 3 / 133 )
یکی از عواملِ تقویت­کنندة عزم « تسریع در انجام دادنِ تصمیم » است .
 
أُولَئِکَ یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَ هُمْ لَهَا سَابِقُونَ . ( مؤمنون ، 23 / 61 )
یکی از عواملِ تقویت­کنندة عزم « تسریع در انجام دادنِ تصمیم » است .
 
... وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ . ( بقره ، 2 / 233 )
این آیه اشاره به یکی از عواملِ تقویت­کنندة عزم یعنی ؛ « توجّه به حضور در پیشگاهِ خدا » دارد .
 
لا تُدْرِکُهُ الأبْصَارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الأبْصَارَ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ . ( اًنعام ، 6 / 103 )
این آیه اشاره به یکی از عواملِ تقویت­کنندة عزم یعنی ؛ « توجّه به حضور در پیشگاهِ خدا » دارد .
 
وَ إِنَّ عَلَیْکُمْ لَحَافِظِینَ * کِرَامًا کَاتِبِینَ * یَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ . ( انفطار ، 82 / 10 ـ 12 )
از عواملِ تقویت­کنندة عزم « توجّه به حضور در پیشگاهِ خدا » است .
 
إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا : رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ * أُولَئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ خَالِدِینَ فِیهَا جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ . ( اَحقاف ، 46 / 13 ـ 14 )
« توجّه به عاقبت و ثَمَراتِ پایداری » از عواملِ تقویت­کنندة عزم است .
 
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ * وَ الْعَصْرِ * إِنَّ الإنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ * إِلا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ تَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ . ( عصر ، 103 / 1 ـ 3 )
« داشتنِ دوستِ همفکر و همراه » از عواملِ تقویت­کنندة عَزم است .
اگر انسان می­خواهد زیان نبیند باید ؛ عملِ صالح انجام دهد ، پیروی از حقّ نماید و صبر پیشه کند .
 
 
 
اَلأخِلاءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلا الْمُتَّقِینَ . ( زُخرُف ، 43 / 67 )
« داشتنِ دوستِ همفکر و همراه » از عواملِ تقویت­کنندة عَزم است .
اگر انسان می­خواهد زیان نبیند باید ؛ عملِ صالح انجام دهد ، پیروی از حقّ نماید و صبر پیشه کند .
 
درس یازدهم
 
وَ نَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئًا وَ إِنْ کَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنَا بِهَا وَ کَفَى بِنَا حَاسِبِینَ . ( انبیاء ، 21 / 47 )
خدا در قیامت با عدالت بر خورد می­نماید و به کسی ظلم نمی­کند زیرا نیازی ندارد .
 
قُلْ : هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالأخْسَرِینَ أَعْمَالا ؟! * الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعًا .
( کهف ، 18 / 103 ـ 104)
کسانی که در دنیا تلاشِ بیهوده و بی­هدف و برای ریا انجام می­دهند و تصوّر می­کنند که کارِ نیک انجام می­دهند در آخِرت زیانکارترین اَفراد هستند .
 
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ .(حشر ، 59 / 18)   
انسان باید مراقبِ اَعمال و کردار خود باشد و فقط از خدا پیروی کند .
 
درس دوازدهم
 
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ .
 ( نحل ، 16 / 97 )
شرطِ رسیدن به سعادت ایمان و عملِ صالح است و به جنسیّت مربوط نیست .
 
لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا.( احزاب ، 33 / 21)
حضرتِ رسول (ص) بهترین اُسوة مردم است و باید او را اُسوه قرار دهیم .
 
 
وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَهَا وَ تَرَى الْفُلْکَ مَوَاخِرَ فِیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ . ( نحل ، 16 / 14 )
استفادة درست از منابعِ الهی یکی از اهدافِ الهی و انسانی است .
 
وَ قَضَى رَبُّکَ أَلا تَعْبُدُوا إِلا إِیَّاهُ وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاهُمَا فَلا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُمَا وَ قُلْ لَهُمَا قَوْلا کَرِیمًا . ( اسراء ، 17 / ٢٣ )
نیکی به والدین ـ بعد از اطاعت از خدا ـ واجب است .
در هر شرایطی باید به والدین نیکی کرد و نازک­تر از گُل نباید به آنان گفت .
 
یَا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَکَ إِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ الأمُورِ * وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِی الأرْضِ مَرَحًا إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ * وَ اقْصِدْ فِی مَشْیِکَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الأصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ. ( لقمان ، 31 / 17 ـ 19 )
« دوری از تکبّر و غرور » از دستورهای الهی است .
« اقامة نماز و امرِ به معروف و نهی از منکر و صبرِ بر مصائب » از دستورهای الهی است .
« اعتدال و میانه­روی در زندگی و احترام به دیگران » از دستورهای الهی است .
 
درس سیزدهم
 
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْرًا کَثِیرًا * وَ سَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ أَصِیلا . ( احزاب ، 33 / 41 ـ 42 )
همیشه به یادِ خدا باشید و او را حمد و تسبیح نمایید .
 
وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمَنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ . ( زُخرف ، 43 / 36 ) 
دوری از یادِ خدا باعثِ همنشینی شَیطان می­گردد .
 
إِنَّنِی أَنَا اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا أَنَا فَاعْبُدْنِی وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی . ( طه ، 20 / 14 )
نماز مهمّ­ترین راز و نیاز با خداست و باید برای خدا باشد .
 
 
... وَ إِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لَکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا . ( اسراء ، 17 / 44 )
تمامِ موجودات به حمد و تسبیحِ حقیقی خدا مشغول هستند .
 
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الأرْضِ وَ لَهُ الْحَمْدُ فِی الآخِرَةِ وَ هُوَ الْحَکِیمُ الْخَبِیرُ .(سبأ ، 34 / 1)
حمد و ستایش فقط از آنِ خداست .
 
اُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعًا وَ خُفْیَةً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ . ( اَعراف ، 7 / 55 )
دُعا باید پنهانی و با تضرّع باشد و فقط از خدا درخواست شود .
 
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَ اشْکُرُوا لِلَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ . ( بقره ، 2 / 172 )
مؤمنان مالِ حلال می­خورند و از ناپاکیها دور هستند و همیشه شُکرِ خدای به جای می­آورند .
 
درس چهاردهم
 
وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ ... . ( توبه ، 9 / 71 )
مؤمنان خیرخواهِ یکدیگرند و همدیگر را به نیکی امر و از بدی نهی می­کنند .
 
اَلأخِلاءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلا الْمُتَّقِینَ . ( زُخرُف ، 43 / 67 )
متّقین دوستانِ خوبی هستند .
 
وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى یَدَیْهِ یَقُولُ : یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلاً * یَا وَیْلَتَى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلانًا خَلِیلاً * لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِی وَ کَانَ الشَّیْطَانُ لِلإنْسَانِ خَذُولاً . ( فرقان ، 25 / 25 ـ 29 )
دوستِ بد انسان را گمراه می­کند پس باید دعوتِ رسولِ اکرم (ص) را که بهترین دوستِ خدا و بهترین الگو می­باشد پذیرفت . 
بهترین دوست پیامبر و بدترین دوست شَیطان است .
 
 
 
درس پانزدهم
 

 
درس شانزدهم
 
هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَکُمْ مِنْهُ شَرَابٌ وَ مِنْهُ شَجَرٌ فِیهِ تُسِیمُونَ .
یُنْبِتُ لَکُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَ الزَّیْتُونَ وَ النَّخِیلَ وَ الأعْنَابَ وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ .
وَ سَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ .
وَ مَا ذَرَأَ لَکُمْ فِی الأرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَةً لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ .
وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَهَا وَ تَرَى الْفُلْکَ مَوَاخِرَ فِیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ . ( نحل ، 16 / 10 ـ  14 ) 
استفادة درست از منابعِ الهی یک هدفِ الهی و کاری صحیح است .
 
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ . ( صافّات ، 37 / ١٨٢ )