آیا شیطان بر پیامبران راه می‌یابد؟!

آیا شیطان بر پیامبران راه می‌یابد؟!

در آیة 98 سورة نحل آمده است: ( فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ ) ای پیغمبر زمانی که خواستی قرآن بخوانی، پس پناه ببر به خدا از شرّ شیطانِ رانده شده ( یعنی أعوذ بالله من الشیطان الرجیم بگو ). از این آیه إستفاده می شود که پیغمبرِ مسلمانان معصوم نبوده، چرا که آیه صراحتاً می گوید: پیغمبر از شرّ شیطان در أمان نیست و باید به خدا پناه ببرد و این را همه می دانند که شیطان در پیغمبران که معصوم هستند راهی ندارد. بنا براین، پیغمبر مسلمانان معصوم نبوده است.

جواب اوّل: إستعاذة پیغمبر جنبة دعا دارد. توضیح این که: پیغمبران ذاتاً معصوم نیستند بلکه عصمت آنها به عنایتِ الهی است. خداوند در این آیة شریفه دستور می دهد تا برای ادامة آن عنایت، از خداوند کمک بخواهد، یعنی وقتی پیغمبر قبل از قرائت قرآن أعوذ بالله می گوید، معنایش آن است که: خدایا، تا به حال با عنایت تو از شرّ شیطان محفوظ ماندم، از تو می خواهم که در آینده نیز مرا از شرّ او حفظ کنی . مۆید این مطلب، فعل أعوذ است که از أفعال مضارع بوده و زمان آینده را می رساند. با این بیان، آیة ذکر شده در صدد بیان عدم عصمت پیغمبر نیست.

جواب دوّم: ما در سوره مبارکه ناس می خوانیم که شیاطین بر دو دسته اند:

دسته اوّل: شیاطین جنّی. دستة دوّم : شیاطین إنسی ... همچنانکه خداوند متعال می فرماید: ( مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ ) .

وقتی پیغمبر أکرم می خواستند آیه و یا سوره ای که نازل شده بود را برای مردم بخوانند، شیاطین إنسی به مانندِ أبوجهل و أبوسفیان مانع آن می شدند که پیغمبر آیات را قرائت کنند، تا جائی که وقتی سورة مبارکة الرّحمن نازل شد، پیغمبر اکرم (صلی الله علیه واله وسلم)، ابن مسعود را ماُمور کردند تا این سوره را در کنار خانة خدا برای مردم بخواند. وقتی ابن مسعود یک یا دو آیه از سوره را خواند، أبوجهل چنان سیلی محکمی بر صورت إبن مسعود زد که خون از گوش های او جاری شد . بنابراین، شیاطین إنسی بمانند أبوجهل مانع قرائت آیات از ناحیة پیغمبر برای مردم می شدند .

وقتی پیغمبر قبل از قرائت قرآن أعوذ بالله می گوید، معنایش آن است که: خدایا، تا به حال با عنایت تو از شرّ شیطان محفوظ ماندم، از تو می خواهم که در آینده نیز مرا از شرّ او حفظ کنی

خداوند متعال در آیة 112 سورة مبارکة أنعام به این نوع از شیاطین إشاره ای داشته و می فرماید: (وَکَذَلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نِبِی عَدُوًّا شَیاطِینَ الإِنسِ وَالْجِنِّ) و این چنین ما قرار دادیم برای هر نبی، شیاطین إنسی و جنّی.

خلاصه جواب دوّم : خداوند متعال در آیة 98 سورة مبارکة نحل به پیغمبر دستور می دهد که وقتی خواستی قرآن را برای مردم قرائت کنی، اوّل از شرّ شیاطین إنسی بمانند ابوجهل به خدا پناه ببر، آنگاه آیات را تلاوت کن . با این بیان نیز آیة ذکر شده به هیچ وجه دلالتِ بر عدم عصمت پیغمبر اکرم ندارد.[1]

بی نوشت:

[1] - تفسیر بیان دکتر محمّد علی أنصاری ذیل تفسیر آیه 98 سورة مبارکه نحل